Het omstandereffect

Toen ik vorige week zondag tijdens mijn ochtendwandeling bij de brug over de rivier El Sil was aangekomen, zag ik dat de pijlers van de brug waren beklad met leuzen.

Leve Spanje! Islam is stront! Eruit Pakies! stond op de ene pijler te lezen.

Op de andere stond: Weg uit Spanje Panchitos (scheldnaam voor Latijnsamerikanen) Moren Negers, El Bierzo wordt ….. Deze laatste niet afgemaakte opmerking stond tussen twee kruizen.

Dit was ernstig, begreep ik. Hier werden vele mensen bedreigd. Ook mensen die we kennen, zoals de twee Latijns-Amerikaanse vrouwen die zo goed voor mijn schoonmoeder hadden gezorgd. Ik stuurde de foto naar mijn vrouw Ana en vervolgde mijn route, waarvan ik door dit alles minder kon genieten.

Op de terugweg nam ik ook een foto van de andere zijde van één van de pijlers, waarop stond:

Spanje voor de Spanjaarden (Een tekening van een kruis) Eruit buitenlanders.

 

Even ging er iets van trots door mij heen dat ook ik leek te behoren tot het diverse gezelschap dat door de auteurs gehaat werd. Maar waarschijnlijk doelden deze racisten met het woord buitenlanders niet op een blanke Nederlandse immigrant met blauwe ogen. 

De aanleiding voor deze leuzen was duidelijk. In het Zuid-Spaanse dorpje Torre-Pacheco waren er dat weekend rellen gaande naar aanleiding van het molesteren van een van de bewoners door iemand van Noord-Afrikaanse afkomst. Extreemrechtse knokploegen gingen daarna met veel geweld en intimidatie op immigrantenjacht. Blijkbaar dachten de auteurs van de leuzen op de brug dat dit ook een goed idee voor het zo vreedzame Ponferrada zou zijn.

Eenmaal thuis vroeg Ana me: ‘Ga je je foto’s naar de politie sturen?’ Ik twijfelde.  ‘Er waren al anderen mensen die foto’s namen; die sturen ze vast wel op.’ Mijn reactie leek ingegeven door het omstandereffect, het verschijnsel dat mensen niet ingrijpen omdat ze denken dat anderen dat wel doen. ‘Ik stuur ze in elk geval op,’ zei Ana vastberaden. En zo gingen mijn foto’s naar de politie, naar de burgemeester van Ponferrada (van de rechtse Partido Popular) en naar de leider van de oppositie in de gemeente  (van de linkse PSOE). Even later zag ik dat mijn foto’s waren gepubliceerd op de website van de plaatselijke PSOE, waarbij de gemeente werd opgeroepen de leuzen de verwijderen.

Toen ik de dinsdag erna weer bij de brug was, zag ik dat de gemeente de leuzen had overgeschilderd. Mijn foto’s met wat hulp van mijn standvastige vrouw en de oppositie hadden dit toch maar mooi bewerkstelligd, dacht ik even. Maar misschien waren de lokale autoriteiten wel overspoeld met foto’s van bezorgde burgers die minder last hadden van het omstandereffect dan ik. Laten we het hopen. 

Eindelijk ingeburgerd

 Wanneer ben je als immigrant pas echt ingeburgerd in El Bierzo? Dat heb ik me vaak afgevraagd.

Natuurlijk is er het Berciaanse accent, met die zangerige melodie die wat lijkt op die van de taal van het aangrenzende Galicië. Nee, dat accent heb ik me nooit eigen gemaakt, en dat zal ook niet meer lukken; daarvoor ben ik op te late leeftijd geëmigreerd. Hoe hard ik ook oefen, ik blijf een soort steenkolenspaans  spreken.

Ik heb diverse keren op de top gestaan van de Catoute, de op één na hoogste berg van de regio. Er wordt gezegd dat een echte Berciaan deze emblematische berg moet hebben beklommen. Maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat iedereen die de Catoute beklimt een echte Berciaan is. 

Maar nu heb ik, volgens mij, de echte test volbracht. Het inburgeringsexamen, zeg maar. 

Daartoe ging ik eerst op zaterdagochtend naar de markt. De markt van Ponferrada zou eigenlijk een toeristische topattractie moeten zijn met al die kleine tuinders die hun eigen producten uit het seizoen verkopen. Van één van hen kocht ik de groente. Dat kan groene kool zijn, maar er is ook die speciale koolvariëteit die luistert naar die mooie poëtische naam: berza de asa de cántaro, wat letterlijk betekent: de kool van de handvaten van de kruik.

Daarna ging ik naar de overdekte markt, waar volgens kenners de beste botillo verkocht wordt bij de kraam Julio. Ik voegde me in de lange rij van mensen die dat blijkbaar ook wisten. De botillo is een gerookte varkensdarm met daarin ribbetjes, stukjes staart en andere delen van het varken. Een culinair hoogstandje! Ik kocht er ook een androlla. De androlla is een worst gemaakt van varkenshuid.  

Eenmaal thuis kookte ik de botillo en de androlla in water. Ik had ze omwikkeld in theedoeken die vanaf dat moment de botillodoeken zijn gaan heten, want er zit zoveel paprikapoeder in deze producten dat je daarna de theedoeken nergens anders meer voor kunt gebruiken.

Op een gegeven moment gaan de aardappels en de kool ook in de pan, zodat deze de smaak van de botillo krijgen.

Vervolgens gingen we met het nog warme gerecht naar Bembibre, de stad van El Botillo. Dat wordt bij het binnenrijden van het dorp trots aangekondigd langs de weg. In Bembibre vindt elk jaar een speciaal botillofestival plaats en dat willen ze weten.

De jury werd gevormd door mijn vrouw Ana, geboren en getogen in Bembibre, en haar zelfs nog Berciaansere 93-jarige tante Maru. Het was spannend, maar gelukkig vonden ze het heerlijk. ‘Heel lekker, heel lekker, een tien’, zei tante Maru’. ‘Geslaagd’, dacht ik. 

Eerlijk gezegd was het gerecht niet heel moeilijk om te maken. Een kwestie van de juiste ingrediënten kopen en koken maar. Maar goed, het gaat om het idee, een inwijdingsrite hoeft niet complex te zijn.

De siësta na de middagmaaltijd was in elk geval welverdiend.

Voor de video van de film in YouTube: klik HIER