Het omstandereffect

Toen ik vorige week zondag tijdens mijn ochtendwandeling bij de brug over de rivier El Sil was aangekomen, zag ik dat de pijlers van de brug waren beklad met leuzen.

Leve Spanje! Islam is stront! Eruit Pakies! stond op de ene pijler te lezen.

Op de andere stond: Weg uit Spanje Panchitos (scheldnaam voor Latijnsamerikanen) Moren Negers, El Bierzo wordt ….. Deze laatste niet afgemaakte opmerking stond tussen twee kruizen.

Dit was ernstig, begreep ik. Hier werden vele mensen bedreigd. Ook mensen die we kennen, zoals de twee Latijns-Amerikaanse vrouwen die zo goed voor mijn schoonmoeder hadden gezorgd. Ik stuurde de foto naar mijn vrouw Ana en vervolgde mijn route, waarvan ik door dit alles minder kon genieten.

Op de terugweg nam ik ook een foto van de andere zijde van één van de pijlers, waarop stond:

Spanje voor de Spanjaarden (Een tekening van een kruis) Eruit buitenlanders.

 

Even ging er iets van trots door mij heen dat ook ik leek te behoren tot het diverse gezelschap dat door de auteurs gehaat werd. Maar waarschijnlijk doelden deze racisten met het woord buitenlanders niet op een blanke Nederlandse immigrant met blauwe ogen. 

De aanleiding voor deze leuzen was duidelijk. In het Zuid-Spaanse dorpje Torre-Pacheco waren er dat weekend rellen gaande naar aanleiding van het molesteren van een van de bewoners door iemand van Noord-Afrikaanse afkomst. Extreemrechtse knokploegen gingen daarna met veel geweld en intimidatie op immigrantenjacht. Blijkbaar dachten de auteurs van de leuzen op de brug dat dit ook een goed idee voor het zo vreedzame Ponferrada zou zijn.

Eenmaal thuis vroeg Ana me: ‘Ga je je foto’s naar de politie sturen?’ Ik twijfelde.  ‘Er waren al anderen mensen die foto’s namen; die sturen ze vast wel op.’ Mijn reactie leek ingegeven door het omstandereffect, het verschijnsel dat mensen niet ingrijpen omdat ze denken dat anderen dat wel doen. ‘Ik stuur ze in elk geval op,’ zei Ana vastberaden. En zo gingen mijn foto’s naar de politie, naar de burgemeester van Ponferrada (van de rechtse Partido Popular) en naar de leider van de oppositie in de gemeente  (van de linkse PSOE). Even later zag ik dat mijn foto’s waren gepubliceerd op de website van de plaatselijke PSOE, waarbij de gemeente werd opgeroepen de leuzen de verwijderen.

Toen ik de dinsdag erna weer bij de brug was, zag ik dat de gemeente de leuzen had overgeschilderd. Mijn foto’s met wat hulp van mijn standvastige vrouw en de oppositie hadden dit toch maar mooi bewerkstelligd, dacht ik even. Maar misschien waren de lokale autoriteiten wel overspoeld met foto’s van bezorgde burgers die minder last hadden van het omstandereffect dan ik. Laten we het hopen.