Het leven is een loterij

Ik zit in een café. Koffie, croissantje, krantje. Zoals zo vaak deze winter kan ik het niet laten om even te kijken naar de weersverwachting voor Nederland. Ámsterdam 7 1 LL, lees ik. Dit bericht geeft me een zekere rust. Tussen de 1 en 7 graden. Ik hoef geen vlucht te boeken. Geen schaatsweer. Het regent zelfs. LL staat voor Lluvia. Een zigeunervrouw komt het café binnen en loopt van tafeltje naar tafeltje. Ze probeert lootjes te verkopen. Ook aan mij. Ik schud mijn hoofd. Ze denkt aan deze buitenlander een gemakkelijke prooi te hebben. ´¿Handlezen dan?´, stelt ze voor.

Nee, van loterijen moet ik niets hebben. Als leraar statistiek heb ik mijn studenten vaak voorgerekend hoe klein de kans op een prijs is. Dat zag ik als mijn opvoedkundige taak. Natuurlijk is het fijn dat loterijen goede doelen steunen. Zoals de postcodeloterij in Nederland, bijvoorbeeld. Maar juist die loterij verfoei ik. Omdat er op bijna sadistische wijze gebruik wordt gemaakt van het feit dat het geluksgevoel niet zozeer afhangt van iemands absolute rijkdom als wel van de relatieve rijkdom. Stel: je zit lekker te lezen in je luie stoel. Op de radio klinkt je favoriete muziek. Je bent uiterst tevreden. Dan wordt je uit je boek opgeschrikt door rumoer op straat. Je kijkt uit het raam. Diverse buren vieren feest. Champagneflessen worden ontkurkt. Jouw postcode is het winnende nummer. Maar jij krijgt niets. Geen lootje gekocht. Dankzij die eikel van een statistiekleraar van je. Weg tevredenheid!

Hier in Spanje is de loterij nog veel populairder dan in Nederland. Een dagelijkse loterij is die van de ONCE, de Organización Nacional de Ciegos (blinden) Españoles. Voor de vele kiosken van de ONCE vormen zich soms rijen voor het bemachtigen van loten Daarnaast kan men op straat en in de cafés terecht bij de ambulante verkopers, die de loten op hun borst hebben gespeld als waren het militaire onderscheidingen. Nog massaler wordt er meegedaan met de twee grote loterijen rond de feestdagen. El Gordo op de dag voor Kerst en El Niño op de dag voor Driekoningen. De trekking van deze loterijen wordt direct uitgezonden op de televisie. Heel Spanje ligt dan even plat. De winnende nummers worden zingend voorgedragen door kinderen uit een weeshuis. Het is een heel spektakel. Later op de dag is er bij het journaal even geen aandacht voor Wikileaks, de oorlog in Afghanistan of nationale corruptiezaken. We zien de winnende nummers. Juichende mensen komen in beeld. En de verkoper van het winnende lot. Ook die is enorm blij. Volgend jaar zal hij extra veel loten verkopen.

Volgens mij bewijst de populariteit van de loterijen dat het met het sociaaldemocratische gedachtegoed nooit wat zal worden. Hoezo: gelijke inkomensverdeling? Hoezo: de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten? Mensen blijken zelfs bereid een soort van belasting te betalen om de ongelijkheid te vergroten. Velen dragen we bij. Slechts enkele gelukkigen profiteren. Niet door hard werken, talent of doorzettingsvermogen. Ook niet door afkomst, gladde praatjes of crimineel gedrag. Nee. Puur toeval. Het lot bepaalt. En blijkbaar is dat een opluchting. Eindelijk gelijke kansen.
Ondertussen hoor ik hoe de barvrouw de lotenverkoopster vriendelijk verzoekt het café te verlaten. Mopperend geeft ze daaraan gehoor. Ik lees weer verder in mijn krantje. Wat een toestanden toch in de wereld. Even kijk ik naar de palm van mijn rechterpalm. Waar zit ook alweer de levenslijn?