De cultuur van de openhartige leugen

Ik las pasgeleden in de zaterdagkrant van El País een artikeltje over de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Karl-Theodor zu Guttenberg, die ervan beschuldigd wordt in zijn afstudeerscriptie(cum laude geslaagd) plagiaat te hebben gepleegd. De volgende frase viel me op: ´Een buitenlandse waarnemer zou zich kunnen verbazen over de impact van dit schandaal´ (Un observador extranjero podría sorprenderse por la magnitud que ha alcanzado este escándalo).
Een onjuiste opmerking van de correspondent van El País. Er is geen enkele Nederlandse waarnemer die zich afvraagt hoe het komt dat een minister die zijn in zijn scriptie plagiaat heeft gepleegd in de problemen komt. Ik heb het donkerbruine vermoeden dat men hier in Spanje anders tegenover het verschijnsel liegen staat dan in Nederland.

Misschien wordt er in Nederland wel net zoveel gelogen als in Spanje. Daar kom je niet gemakkelijk achter. Maar hoe gaat men met leugens en de leugernaar om? In Nederland kwam iemand als Rita Verdonk al in de problemen toen zij loog over haar lidmaatschap van de PSP in haar jonge jaren. Een leugentje van niks, maar het maakte haar volkomen ongeloofwaardig. Hier in Spanje hoeft de leugenaar niet door het stof te gaan. Hier wordt zo openlijk gelogen, dat het bijna een vorm van de waarheid zeggen wordt. Hier heerst de cultuur van de openhartige leugen.

Neem de corruptiezaken. Daar wemelt het van in Spanje. In onder andere de deelstaat Valencia speelt een grote corruptiezaak die El Caso Gürtel wordt genoemd. Gürtel is een keten van obscure bedrijven die allerlei lucratieve projecten in de wacht weet te slepen van de autoriteiten van de deelstaat Valencia, naar verluidt na het geven van cadeautjes aan diverse politici van de rechtse Partido Popular, waaronder de president van Valencia: Francisco Camps. Tot zover niets nieuws onder de zon. Dit komt in vele landen voor. Maar hier in Spanje zijn de corrupten schaamteloos. De leider van Gürtel, Francisco Correa, laat zich graag Vito Corleone noemen, naar de rol van Marlon Brando in de film The Godfather. Dit is zijn foto:

Je mag natuurlijk nooit iemand op zijn uiterlijk beoordelen, maar deze man ziet er niet uit als iemand die uit alle macht zo eerlijk mogelijk probeert over te komen. Toch?
Toen de president van Valencia terecht moest staan voor zijn rol in dit corruptie-schandaal, noemde hij vlak voor het proces (waarin de zaak werd geseponeerd) de rechter ´meer dan een vriend´ van hem. Niks geen schaamte.

Het ontbreekt de Spaanse politieke partijen aan zelfreinigend vermogen. Ze steunen altijd hun van corruptie beschuldigde partijgenoten, meestal door te beweren dat de andere partij erger is, wat bijna een vorm van schuldbekennen is. Zo is een debat in het parlement over corruptie ongeveer zo weer te geven: ´¡Caso ERE!´ (een corruptiezaak in Andalusië waar socialisten bij betrokken zijn). ´¡Caso Gürtel!´ ´¡¡Nee, Caso ERE!!´ ´¡¡¡Nee, Caso Gürtel!!!´

Maar ander mooi voorbeeld van een openhartige leugenaar is Gerardo Díaz Ferrán. Hij was de president van de belangrijkste werkgeversbond in Spanje van 2007 tot eind 2010. Zijn onderneming, van onder andere goedkope vliegvakanties, ging echter failliet en dat had nogal wat gevolgen. Er waren grote schulden. Klanten hadden betaald maar hun vluchten waren geannuleerd. Er was geknoeid. Kortom, het kwam tot rechtszaken. Natuurlijk ontkende Gerardo Díaz Ferrán alle schuld. En hoe deed hij dat? Met de woorden: ´Ik zou zelf nooit bij mijn bedrijf Air Comet een reis hebben geboekt´. (Yo no hubiera elegido Air Comet para volar a ningún sitio). En vervolgens bleef Gerardo Díaz Ferrán gewoon in functie als leider van de Spaanse werkgevers en wist hij midden in deze tijden van crisis nog een arbeidsovereenkomst tussen de werkgevers en werknemers te torpederen. En niemand van de werkgevers die eens tegen hem zei: ´Gerardo, je bent een beetje, eh, in diskrediet gekomen; zou je niet eens overwegen op te stappen?´

Ook het edele voetbal ontkomt niet aan het openhartig liegen. Deze foto verscheen in de Madrileense krant AS.
Een mooie analyse van een spelmoment waarbij we Alves duidelijk buitenspel zien staan. Hieronder de foto in het sportblad Marca, die bijna op hetzelfde moment genomen is.
Er is opeens een verdediger bijgekomen. Die was er bij AS ´per ongeluk´ weggehaald. Alves lijkt nu op één lijn te staan. Er kwam de dag erna een rectificatie van de krant. Een foutje bij het opmaken van de pagina, werd het genoemd. Ik weet zeker dat er niemand ontslagen is vanwege deze manipulatie. Integendeel. ´Goede truc, jongen, zoiets zouden die Catalanen ook gedaan hebben.´

Waarom zal men in Spanje toch zo anders met liegen omgaan? Er zijn mensen die beweren dat het met het geloof te maken heeft. De protestantse god is minder vergevingsgezind dan de katholieke god. Als je hebt gezondigd, nou dan biecht je dat op bij een pastoor of maak je een pelgrimstocht naar Santiago de Compestela, da´s hier toch niet ver vandaan. Ik geloof eigenlijk niet dat daar de verklaring ligt. Goed, Spanje en Italië (waar de cultuur van de openhartige leugen zijn hoogtepunt heeft bereikt) zijn katholiek, maar Griekenland kent volgens mij het zelfde probleem en laten we het vooral niet het megalomane liegen van de (ex)dictators van Noord-Afrika vergeten. Het lijkt een mediterraan verschijnsel te zijn. Het zou toch niet het eten zijn? De mediterrane keuken is enorm lekker en heel gezond. Maar wie weet heeft een overdaad aan olijfolie als bijwerking dat je het met de waarheid niet meer zo nauw neemt. En ik woon al bijna twee jaar hier. Moet ik me zorgen gaan maken? Is het allemaal wel waar wat ik zojuist geschreven heb?