Spaans, een wereldtaal

Op de lijstjes van meest gesproken talen ter wereld wordt de eerste plaats onbetwist ingenomen door het Mandarijn. De heftige strijd om het zilver en brons gaat tussen het Spaans en het Engels, waarbij het Spaans met een opmars bezig is, vooral in één van de bastions van het Engels: de VS. Veel Spanjaarden zullen halsreikend uitkijken naar het  moment dat het Spaans het Engels zal vervangen als meest gebruikte taal op het internet en in de diplomatieke wereld. Kunnen ze eindelijk eens ophouden met die lessen bij al die taalacademies en privédocenten. Sterker nog, als het Spaans het Engels van de troon stoot als belangrijkste internationale taal kan dat zeer gunstige gevolgen hebben voor de Spaanse economie. Spanjaarden zouden overal in de wereld aan de slag kunnen gaan als docent, de Spaanse uitgeverijen zouden hun oplages aan leerboeken aanzienlijk zien stijgen en vanuit de hele wereld zouden nog meer mensen naar Spanje komen om de taal perfect te leren spreken.

Maar is het Spaans ook geschikt om te fungeren als internationale taal? Natuurlijk. Zeker vergeleken met het Engels. Het grote nadeel van het Engels is de spelling. Het is een bekend rijtje: to, two en too. Je zegt hetzelfde, maar toch schrijf je het verschillend. En dan deze drie: tough, though, through. Met geen mogelijkheid is te zeggen hoe je de lettercombinatie ough uit moet spreken. De soms bijna absurde spelling vormt een zinloze barrière voor hetgeen waarvoor de geschreven taal bedoeld is: het uitwisselen van ideeën en gevoelens.

En het Spaans dan? De spelling van het Spaans is volkomen logisch, tenminste, als je de regels eenmaal hebt aanvaard. Die regels zelf zijn natuurlijk nergens op gebaseerd. Zoals deze: als het woord eindigt met een ‘s’, een ‘n’ of een klinker, dan valt het accent op de een-na-laatste lettergreep; in de andere gevallen valt het accent op de laatste lettergreep. Maar, beste Engelstaligen, het is in elk geval een regel waar men zich aan houdt. En als er van wordt afgeweken, nou, dan geven ze met een streepje aan waar het accent dan wel dient te vallen: ¿está claro? Zoiets als het nationale dictee zou in Spanje onmogelijk zijn. Veel te veel mensen zouden nul fouten hebben, tenminste, als de voorlezer duidelijk articuleert. Lees ik de tekst voor, dan zouden zich kleine onduidelijkheidjes voor kunnen doen. (¿Qué? ¿Doce? ¿Dos?).

De spelling van het Spaans wordt bewaakt door de Real Academia Española. Bij de laatste taalhervorming werd onder andere de naam van het land Qatar veranderd in Catar. De regel is nu eenmaal dat een k-klank wordt weergegeven met een ‘c’, behalve als de daaropvolgende letter een ‘e’ of een ‘i’ is, dan wordt de k-klank weergegeven met de combinatie ‘qu’, zoals in het woord queso. Logisch toch? De verandering van Qatar in Catar bracht,  zoals zo vaak bij taalhervormingen,  een storm van kritiek teweeg. Zelfs de door mij zo gewaardeerde schrijver Javier Marías sprak er schande van. Maar dit keer was ik het niet met hem eens. Spelling moet volgens de regels zijn. Niet de ene keer zus en dan weer zo, want anders creëer je spellingsmonsters zoals het Engels of het Nederlands.

Heeft het Spaans dan geen nadelen? Natuurlijk wel. Al die tildes maken het snel typen van een Spaanse tekst lastig, zeker op een computer of een mobiele telefoon.  En verder zijn er wat kleine dingetjes. Waar ze bijvoorbeeld eens mee op zouden moeten houden is van wijn zeggen dat die 14 graden is. De eerste keer dat iemand dat zei was ik echt verbaasd. Hoe weten ze zo precies de temperatuur? Maar nu zeg ik net als de Spanjaarden graden als ik het heb over het alcoholpercentage. Dat is gewoon even wennen.

En het Spaans heeft vaak meer woorden nodig dan het Engels. De taal lijkt bombastischer. Daarom heb ik een voorstel voor de komende taalhervorming. Normaalgesproken worden handelingen die dagelijks worden uitgevoerd weergegeven met korte werkwoorden: eten, drinken en slapen. Dus, beste dames en heren van de Real Academia Española, waarom verzinnen jullie niet een mooi kort werkwoord voor zoiets eenvoudigs als jaknikken? Nu heet dat: mover con la cabeza afirmativamente (het hoofd bevestigend bewegen). Omdat deze handeling zo vaak wordt uitgevoerd, pakken Spaanse teksten langer uit dan Engelse of Nederlandse teksten met een gelijke strekking. Ik ben ervan overtuigd dat alle mensen die geregeld vanuit of naar het Spaans vertalen bij het lezen van deze Brief uit El Bierzo instemmend hun hoofd op een bevestigende manier heen-en-weer bewegen.