Verborgen gezichten

Ja, ook ik doe mee aan de tendens om in sociale media overal maar mijn gezicht te tonen. Ik zit (met foto) op Google+, mijn curriculum staat op Linkedin, ik heb een Twitter-account (hoewel nauwelijks actief), op Facebook deel ik foto’s, filmpjes en slechte grappen, en natuurlijk zijn mijn spannende avonturen als Nederlandse immigrant in El Bierzo in dit blog te lezen. Kortom, ik heb me hier in El Bierzo niet bepaald verstopt. Een deel van mijn persoonlijke leven is publiek.

Op de Spaanse tv zijn steeds vaker de persoonlijke details van jan en alleman te zien. Ook hier kennen ze een overdaad aan reality shows, sommige met dank aan de creatieve sector van de Nederlandse commerciële televisie. Big Brother (Gran Hermano) was hier een grote hit. Sinds een jaar hebben ze op de TVE 1 van de publieke omroep mijn favoriete soap serie, Amor en tiempos revueltos, vervangen door een onwelriekend programma geheten Entre Todos, zoiets als Met z’n Allen. In dit programma vragen mensen met grote economische, fysieke of psychische problemen financiële steun aan de kijkers, die op die manier aan heel Spanje hun belangeloze generositeit kunnen tonen. Ik voorspel voor dit programma een minstens even mooie toekomst als exportartikel als Big Brother.

Ook de nieuwsbulletins van de publieke en commerciële Spaanse zenders tonen vaak een opvallend gebrek aan respect voor privacy. Zonder enige terughoudendheid worden de namen van verdachten van misdaden bekendgemaakt en hun gezichten getoond. Niks geen Mohammed B. of Volkert van der G. Een triest dieptepunt was dat een man die verdacht werd van het vermoorden van zijn twee kinderen, met de politie en een rechter ter plekke een reconstructie moest maken van de laatste middag die hij naar eigen zeggen met zijn twee kinderen had doorgebracht in een speeltuin. Het werd allemaal gretig in beeld gebracht, zonder enig gevoel voor de treurigheid van de gehele situatie.

Aan de andere kant zijn er gezichten die nooit vertoond worden op de Spaanse televisie. Allereerst zijn dat de gezichten van de politieagenten of andere personen die betrokken zijn bij het handhaven van de orde. Dit zal een gevolg zijn van de jarenlange angst voor de ETA. Maar ook de gezichten van kinderen worden op het Spaanse journaal vrijwel nooit herkenbaaar in beeld gebracht. Net als die van de leden van de veiligheidsdiensten worden hun gezichten opzettelijk vaag gemaakt. Het zal uit angst zijn voor manipulatie van de beelden door pedofielen dat de kinderen op de nieuwsbulletins deze digitale boerka’s dragen.

Degenen die het minst hun gezichten tonen op de televisie zijn toch wel de heren en dames politici. Letterlijk gesproken zien we ze veel, natuurlijk: hun lachende gezichten bij conferenties, hun quasiboze gezichten als ze proberen de andere partij de schuld van alle problemen te geven en, steeds vaker, hun gezichten achter een zonnebril als ze als verdachte van corruptie een gerechtsgebouw betreden of verlaten. Maar hun ware gezicht tonen ze niet. De publieke omroep in Spanje is strak in handen van de regerende partij. Dat is waarschijnlijk de reden dat mijn favoriete soapserie van de publieke zender verwijderd is (maar wel te zien bij een commerciële zender); te links bevonden door de regerende Partido Popular. Sowieso is er in Spanje veel minder sprake van een televisiecultuur waarbij aan de politici directe, onverwachte vragen worden gesteld. Je ziet de politici nooit peentjes zweten, zoals je dat in sommige Nederlandse actualiteiten- en praatprogramma’s soms het geval is. Als er een persoonlijk interview wordt uitgezonden, met Rajoy bijvoorbeeld, is duidelijk te merken dat de vragen van tevoren zijn ingezien en dat er overleg is geweest over de thema’s. .

Eén van de allerschandelijkste voorbeelden van kritiekloze journalistiek zag ik eind februari in het programma Informe Semanal van de publieke omroep. Het ging over een partijcongres van de Partido Popular als voorbereiding voor de komende Europese verkiezingen. De leiders van de Partido Popular konden ongebreideld hun zegje doen, wat op zich natuurlijk niet erg is. Maar het ontbrak volkomen aan kritische vragen. Vele (nationale) thema’s kwamen aan de orde, maar het woord ‘corruptie’ werd zelfs niet genoemd. Op zich een knappe prestatie. Het zag er allemaal uit als een propagandafilmpje van een politieke partij, maar dan gefinancierd met belastingcenten. Een grove vorm van corruptie, mijns inziens, waarvoor de verantwoordelijke politici door een kritische journalist aan de kaak zouden moeten worden gesteld. Maar de Spaanse politici zouden in een dergelijk programma nooit hun gezicht laten zien.

Kijk HIER voor het item van Informe Semanal (helaas niet ondertiteld)

Cristóbal Montoro, de Spaanse Minister van Financiën